Link naar de video: https://www.tvl.be/nieuws/vernieuwd-nieuwenhoven-in-sint-truiden-valt-al-in-de-prijzen-174867
Natuurpark Nieuwenhoven in Sint-Truiden is heruitgevonden als een natuurinclusieve trekpleister waar mens en natuur elkaar versterken. In een unieke samenwerking tussen Dethier, Provincie Limburg, NU architectuuratelier, BuroLandschap en Sweco verrees een duurzaam onthaalpaviljoen dat fungeert als toegangspoort tot een heraangelegd provinciaal domein. Het gebouw is volledig circulair opgebouwd met wegneembare schroefpalen, een houtskeletstructuur en bio-based isolatie in hennep en kalk. Fossiele brandstoffen maken plaats voor duurzame energie via zon en water, waardoor het paviljoen klaar is voor de toekomst. Natuur krijgt er letterlijk ruimte: geïntegreerde insectenhotels, nestplekken voor vleermuizen en vogels en de herwaardering van de Kelsbeek versterken biodiversiteit en klimaatweerbaarheid. Tegelijk biedt het paviljoen een warme, inclusieve plek voor de gemeenschap. Met toegankelijkheidslabel A++, multifunctionele ruimtes en een verzorgingslift voor volwassenen is het ontworpen voor iedereen, van scholen en verenigingen tot gezinnen en toevallige passanten. Een inspirerend voorbeeld van hoe bouwen én natuur hand in hand kunnen gaan.
Criterium 1: Ecologische en economische duurzaamheid (5 punten)
Natuurpark Nieuwenhoven belichaamt duurzaamheid in al haar dimensies. Vanaf de aanbesteding werden milieu-, sociale en ethische criteria expliciet ingebouwd: circulair bouwen, toegankelijkheid voor iedereen, versterking van de biodiversiteit en het bannen van fossiele brandstoffen waren basisvoorwaarden in de opdracht. Dit resulteerde in een project dat niet enkel ecologisch verantwoord, maar ook maatschappelijk relevant is.
De materiaalkeuzes zijn een schoolvoorbeeld van circulair en bio-based bouwen. Het onthaalpaviljoen is volledig beton- en cementvrij, opgetrokken in houtskelet met isolatie uit hennep en kalk. Wegneembare schroefpalen maken demontage of herbestemming mogelijk, terwijl hergebruik van natuurlijke materialen de milieu-impact verder reduceert. Deze aanpak verlengt de levensduur en laat toekomstige generaties toe het gebouw flexibel aan te passen.
Ook de economische duurzaamheid is sterk verankerd. Naast het gebruik van zonne-energie werd de aanpalende vijver innovatief ingezet als natuurlijke bron voor verwarming en koeling. Dit unieke systeem benut de constante temperatuur van het water en vervangt traditionele fossiele brandstoffen volledig. In combinatie met klimaatcompartimentering binnen het gebouw wordt het energieverbruik tot een minimum beperkt. Onderhoudskosten blijven laag dankzij robuuste materialen en een circulaire structuur die eenvoudig kan worden aangepast zonder ingrijpende renovaties.
Het domein versterkt bovendien zijn veerkracht ten aanzien van klimaatverandering. De herwaardering van de Kelsbeek, de aanleg van poelen, zachte oevers en bloemenweides creëren een robuust ecosysteem dat hitte, droogte en overstromingen kan opvangen. Groene zones en waterpartijen werken als natuurlijke koelte-eilanden en dragen bij aan een gezonde leefomgeving.
Tot slot combineert het project hightech oplossingen – zoals het innovatieve vijverenergiesysteem – met lowtech ingrepen zoals nestkasten en insectenhotels. Zo ontstaat een duurzame totaaloplossing waarin mens, natuur en economie harmonieus samenkomen.
Natuurpark Nieuwenhoven toont hoe circulaire bouw en natuurontwikkeling elkaar versterken en vormt zo een toekomstgericht modelproject.
Criterium 2: Maatschappelijke en inclusieve impact (3 punten)
Natuurpark Nieuwenhoven is ontworpen als een plek voor iedereen. Vanaf de eerste ontwerpschetsen stond de maatschappelijke relevantie centraal: het domein moest een publieke ruimte worden die burgers verbindt met elkaar én met de natuur. Door de integratie van educatieve, recreatieve en sociale functies wordt het een ontmoetingsplek waar gezinnen, scholen, verenigingen en toevallige passanten zich welkom voelen.
Toegankelijkheid gaat hier verder dan de wettelijke minimumnormen. Het onthaalpaviljoen behaalt het hoogste toegankelijkheidslabel A++, met zachte toegangshellingen, brede circulatieruimtes, aangepaste sanitaire voorzieningen en een verzorgingsruimte voor volwassenen. Ook in de buitenruimtes wordt sterk op inclusiviteit ingezet: een rolstoeltoegankelijke vissteiger is al aanwezig en bijkomende voorzieningen, zoals een integraal toegankelijke lus met vlonderpad, maken deel uit van de gefaseerde ontwikkeling. Zo wordt de toegankelijkheid stelselmatig verder uitgebreid.
Veiligheid van kwetsbare gebruikers kreeg bijzondere aandacht. Autoverkeer werd gescheiden van zachte weggebruikers, de heraangelegde dreef kreeg een veilige fietssuggestiestrook en oevers werden natuurlijk maar toegankelijk aangelegd. Deze maatregelen waarborgen een zorgeloze beleving, ook voor wie minder mobiel of extra kwetsbaar is.
Het project draagt sterk bij aan sociale cohesie. Multifunctionele ruimtes in het paviljoen bieden plaats voor lokale verenigingen, educatieve programma’s en gemeenschapsactiviteiten. Buiten versterken speelbossen, picknickplekken, de bijenhal en de Tuin van de Toekomst de sociale interactie en sensibiliseren ze bezoekers over biodiversiteit en klimaat. Zo wordt samen leren, beleven en zorgen voor de natuur een gedeelde ervaring.
Tenslotte past het onthaalpaviljoen zich harmonieus in de omgeving in. De horizontale architectuur legt de nadruk op het landschap in plaats van op het gebouw zelf, terwijl het gebruik van natuurlijke materialen het geheel visueel verbindt met bos en water. Hierdoor blijft de natuur de hoofdrol spelen en voelt het domein zowel vertrouwd als vernieuwend aan.
Criterium 3: Innovatie en creativiteit (2 punten)
Natuurpark Nieuwenhoven onderscheidt zich door een innovatieve aanpak die zowel bouwtechnisch als organisatorisch vernieuwend is. Het onthaalpaviljoen is volledig beton- en cementvrij, gerealiseerd met een circulaire houtskeletstructuur en bio-based isolatie uit hennep en kalk. Wegneembare schroefpalen maken het gebouw demonteerbaar en klaar voor hergebruik, terwijl unieke bouwdetails – zoals geïntegreerde insectenschouwen en een monumentale vleermuiskast in de dakstructuur – natuurinclusief bouwen naar een hoger niveau tillen.
De fasering van de werf getuigde van bijzonder projectmanagement. Ondanks de omvang van de werken bleef het domein toegankelijk voor bezoekers, waardoor de publieke functie nooit werd onderbroken. Deze gefaseerde aanpak vergde precisie en creativiteit, en toont hoe een bouwproces in volle dialoog met de omgeving kan verlopen zonder de beleving te schaden.
Ook de samenwerking tussen de partners was vernieuwend en intens. Dethier, Provincie Limburg, NU architectuuratelier, BuroLandschap en Sweco bundelden hun expertise in een geïntegreerd traject. Hun nauwe afstemming zorgde voor een efficiënt proces waarin architectuur, landschap, stabiliteit en technieken elkaar versterkten
De creatieve keuzes zijn bewust en gedurfd. Het paviljoen kiest niet voor spektakel, maar voor een stille architectuur die de natuur laat spreken. Tegelijk werd de Tuin van de Toekomst opgevat als een levend laboratorium, waar experiment en educatie hand in hand gaan. Bezoekers en lokale verenigingen dragen mee zorg via workshops rond insectenschouwen en het gebruik van multifunctionele ruimtes.
Het resultaat is een innovatief totaalproject waarin circulaire bouw, vernieuwend projectmanagement en co-creatie samenkomen. Domein Nieuwenhoven bewijst dat creativiteit in de bouw verder reikt dan vorm: het gaat om het slim organiseren van processen, het intensief samenwerken en het maken van keuzes die natuur, mens en gebouw duurzaam verbinden.
