Op de Scharphoutsite in Lissewege realiseert Vandenbussche in opdracht van Stad Brugge en naar het ontwerp van Architectuuratelier Dertien12 een circulair ontmoetingscentrum. Het gebouw omvat onder meer een inkom met onthaalbalie, een hedendaagse bibliotheek, een polyvalente sporthal met kleedkamers, een lokaal dienstencentrum met keuken, vergaderruimtes en jeugdlokalen. De omgeving wordt aangelegd als park met wandelpaden, sfeerverlichting, zitbanken, een groene parking voor 50 voertuigen, een overdekte fietsenstalling, een terras met petanqueveld, speelplein en skatepark. Het landschapsontwerp is van Studio Basta.
Duurzaamheid staat centraal: het project wordt gebouwd volgens de principes van circulariteit, met materialen die weinig CO₂ uitstoten en herbruikbaar zijn zonder restafval. Zo wordt gewerkt met leemblokken, waarvan buurtbewoners eerder al gepersonaliseerde exemplaren konden maken.
Vandenbussche staat in voor ruwbouw, technieken, afwerking en omgevingsaanleg. De werken startten in het voorjaar van 2024 en de oplevering is voorzien najaar 2025.
Criterium 1: Bijdrage aan duurzaamheid (5 punten)
Ons project op de Scharphoutsite in Lissewege vertrekt vanuit het principe van circulariteit en levert een tastbare bijdrage aan de strijd tegen klimaatverandering. Bij het ontwerp en de uitvoering is bijzondere aandacht besteed aan materiaalkeuze, hergebruik en de mogelijkheid tot toekomstige demontage zonder restafval.
Een belangrijke innovatie is het gebruik van leemstenen en leempleister. Deze materialen zijn CO₂-neutraal, zorgen voor een gezond binnenklimaat en kunnen eenvoudig hergebruikt worden. Bovendien konden buurtbewoners in een eerdere fase zelf een gepersonaliseerde leemsteen maken die in het gebouw verwerkt wordt, wat niet enkel circulariteit maar ook lokale betrokkenheid stimuleert.
Daarnaast wordt gewerkt met recupereerbare sandwichpanelen en gevelbekleding, wat toelaat om het gebouw in de toekomst te demonteren zonder waardevolle grondstoffen te verliezen. Het buitenschrijnwerk wordt uitgevoerd in duurzame houtsoorten, die niet alleen lang meegaan maar ook bijdragen aan een lagere ecologische voetafdruk.
Circulariteit stopt niet bij de bouw: bij de afbraakfase zal er geen klassieke sloop plaatsvinden, maar een selectieve demontage. Materialen die vrijkomen, worden gratis ter beschikking gesteld van buurtbewoners en lokale initiatieven. Dit verlaagt de afvalstroom en geeft bouwmaterialen een tweede leven, waardoor de CO₂-impact van de bouwsector aanzienlijk wordt verkleind.
Op die manier draagt het project bij aan meerdere duurzame doelstellingen: reductie van CO₂-uitstoot, behoud van grondstoffen, een betere luchtkwaliteit en een meer circulaire omgang met energie en materialen. Door de combinatie van innovatieve materialen en een doordachte end-of-life-aanpak, vormt dit ontmoetingscentrum een voorbeeld van hoe een hedendaags bouwproject kan inspelen op de uitdagingen van de toekomst.
Criterium 2: Klimaatadaptatie (3 punten)
Het ontmoetingscentrum op de Scharphoutsite is ontworpen met oog voor veerkracht en wendbaarheid in een veranderend klimaat. Het project anticipeert zowel op warmere zomers, nattere winters als langere droogteperiodes.
Een eerste aandachtspunt is de zonnetoetreding. Door het ontwerp slim af te stemmen op de oriëntatie van het gebouw en de warmtevraag, wordt optimaal gebruik gemaakt van passieve zonnewinsten in de winter en wordt oververhitting in de zomer vermeden. Zo blijft het comfortniveau voor de gebruikers hoog, terwijl het energieverbruik voor verwarming en koeling aanzienlijk lager ligt.
Binnenin wordt gekozen voor hout als interieurafwerking, een materiaal dat niet alleen duurzaam is, maar ook bijdraagt aan een gezond binnenklimaat. Hout heeft een natuurlijke regulerende werking: het neemt vocht op en geeft dit terug af wanneer de lucht droger wordt. Daardoor blijft de luchtvochtigheid en temperatuur binnen stabieler, wat rechtstreeks inspeelt op de schommelingen die het veranderende klimaat met zich meebrengt.
Op het terrein zelf wordt ingezet op waterbeheer. Regenwater wordt maximaal gebufferd, zodat piekbuien opgevangen en vertraagd afgevoerd worden. Dit beperkt de kans op wateroverlast en creëert tegelijk een voorraad die in drogere periodes kan worden benut. Het bufferen van water draagt dus zowel bij aan bescherming tegen hevige neerslag als aan het tegengaan van droogtestress.
Door deze maatregelen is het project niet alleen duurzaam, maar ook klimaatadaptief: het speelt proactief in op de uitdagingen van morgen en garandeert een robuuste, comfortabele en veerkrachtige omgeving voor de gebruikers en de buurt.
Criterium 3: Innovatie (2 punten)
Het ontmoetingscentrum op de Scharphoutsite onderscheidt zich door de toepassing van innovatieve materialen en bouwmethoden die volledig aansluiten bij de principes van circulariteit.
Een eerste belangrijke innovatie is het bouwen met leemstenen en leempleisters. Deze materialen zijn niet alleen CO₂-neutraal in productie, maar verbeteren ook het binnenklimaat door hun vochtregulerende eigenschappen. Bovendien kunnen ze bij een toekomstige ontmanteling eenvoudig worden hergebruikt of terugkeren in de natuur zonder schadelijke reststoffen. Het gebruik van leem in een hedendaags, grootschalig bouwproject vormt een vernieuwende en inspirerende toepassing binnen de Vlaamse bouwsector.
Daarnaast wordt gewerkt met een innovatieve dakstructuur op basis van Unilin-sandwichpanelen en houtvezelplaten. Deze combinatie zorgt niet alleen voor uitstekende thermische prestaties, maar maakt de volledige dakstructuur herbruikbaar. Het systeem laat toe om in een latere levensfase onderdelen selectief te demonteren, wat aansluit bij de circulaire bouwfilosofie en grondstoffenverspilling drastisch vermindert.
Ook op vlak van gevelafwerking wordt een innovatieve keuze gemaakt: de toepassing van metalen gevelbekleding die losmaakbaar en herbruikbaar is. In combinatie met de houten draagstructuur wordt zo een gebouw gecreëerd waarvan zowel de dragende structuur als de binnen- en buitenafwerking in de toekomst kan worden hergebruikt of aangepast.
Door deze materiaalkeuzes en constructiemethoden wordt niet enkel een duurzaam gebouw gerealiseerd, maar ook een innovatief circulair systeem dat inzet op demonteerbaarheid, flexibiliteit en grondstoffenefficiëntie. Het project bewijst dat traditionele ambacht (leem) en moderne bouwtechnologie (sandwichpanelen en herbruikbare gevelsystemen) perfect gecombineerd kunnen worden tot een vooruitstrevend en schaalbaar model voor de bouwsector.
